Lời toà soạn: Tàu Zhurong trong sứ mệnh Thiên Vấn -1 của Trung Quốc đã hạ cánh thành công trên sao Hỏa sáng 15/5. Trước đó 1 ngày, nhà báo Steven Lee Myers đã có bài viết phân tích về quá trình dồn lực đua vũ trụ của Trung Quốc. Dưới đây là nội dung bài viết.

Mô hình trạm vũ trụ đầu tiên của Trung Quốc tại triển lãm năm 2010 ở thành phố Chu Hải. Ảnh: Kin Cheung / Associated Press

Trung Quốc hiện đã đạt được điều mà Mỹ và Liên Xô đã làm được trước đó: Hạ cánh thành công lên sao Hỏa. Sau khi quay quanh hành tinh này từ tháng 2, tàu thám hiểm Thiên Vấn 1 đã gửi một phương tiện hạ cánh trên bề mặt Hoả tinh. Tàu thăm dò này sẽ gia nhập 3 tàu vũ trụ của NASA đang khảo sát sao Hoả.

Sứ mệnh sao Hỏa của Trung Quốc có vẻ kém hấp dẫn hơn so với nhiệm vụ mới nhất của NASA, bởi về cơ bản nó đang lặp lại những kỳ tích mà người Mỹ đã đạt được từ nhiều thập kỷ trước. Nhưng nó đại diện cho một cột mốc quan trọng khác trong tham vọng biến mình thành “cường quốc không gian” của Trung Quốc như Chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố hồi tháng 4. Nhiều cột mốc tiềm năng đang ở phía trước.

Chinh phục Mặt Trăng

Vào tháng 1/2019, Trung Quốc trở thành quốc gia đầu tiên hạ cánh một tàu thăm dò lên phần tối của Mặt Trăng. Đây là lần hạ cánh lên mặt trăng thành công thứ 2 của Trung Quốc, sau một lần vào năm 2013.

Khi đó, Trung Quốc đã đưa một tàu thám hiểm trên bề mặt Mặt Trăng và vẫn hoạt động cho đến nay, vượt xa kỳ vọng 3 tháng ban đầu. Cuối tháng 4, nó đã đi lang thang gần nửa dặm từ điểm xuất phát của nó trong miệng núi lửa Von Kármán gần cực nam của Mặt Trăng, theo truyền hình Trung Quốc.

Tháng 12/2020, Trung Quốc đã đưa một chiếc tàu khác lên Mặt Trăng. Nó xúc gần 2kg đất đá đưa trở lại Trái Đất. Đây là mẫu vật Mặt Trăng đầu tiên kể từ những mẫu được Liên Xô thu thập theo sứ mệnh Luna 24 năm 1976. Một số mẫu trưng bày ở Bắc Kinh. Trung Quốc đặt tên cho các tàu thăm dò mặt trăng của mình là Hằng Nga kèm số thứ tự. Ba chiếc nữa sẽ lên đường vào năm 2027, có thên tàu thăm dò bay và thậm chí là thử nghiệm in 3D trong không gian. Những sứ mệnh này nhằm mục đích đặt nền móng cho một căn cứ trên Mặt Trăng và các chuyến thăm của các phi hành gia vào những năm 2030.

Cho đến nay, chỉ có chương trình Apollo của Mỹ đưa người lên ặt Trăng. Vào tháng 3, cơ quan vũ trụ của Nga Roscosmos, cho biết sẽ làm việc với Trung Quốc xây dựng một trạm nghiên cứu Mặt Trăng, dù chưa đưa ra chi tiết về bất kỳ kế hoạch chung nào. 

Trạm vũ tru đối thủ

Việc Trung Quốc ra mắt mô-đun chính cho trạm vũ trụ quỹ đạo mới nhất vào tháng 4 thu hút sự chú ý của quốc tế nhiều hơn dự kiến vì những lý do bất đắc dĩ. Sau khi đạt tơi quỹ đạo, tên lửa đẩy chính đã rơi trở lại Trái Đất một cách đáng ngại: “tái nhập không kiểm soát”. Các mảnh vỡ đã hạ cánh xuống Ấn Độ Dương vào tháng 5, suýt làm mất Maldives và làm dấy lên những lời chỉ trích về cách Trung Quốc thực hiện vụ phóng tên lửa nặng nhất của họ, Trường Chinh 5B.

Nhiều vụ tương tự sẽ tiếp tục diễn ra. Đây là nhiệm vụ đầu tiên trong số 11 sứ mệnh cần thiết để xây dựng trạm vũ trụ thứ ba và tham vọng nhất của Trung Quốc vào cuối năm 2022. Hai tên lửa Trường Chinh 5B nữa mang theo các mô-đun bổ sung và những biến thể khác với các bộ phận nhỏ hơn. Tháng 6 tới sẽ có 4 sứ mệnh được thực hiện, đưa các phi hành gia Trung Quốc trở lại vũ trụ sau hơn 4 năm.

Xem vụ phóng tên lửa mang theo tàu thăm dò sao Hỏa Thiên Vấn 1ở Văn Xương, Trung Quốc. Ảnh: AP

Hai trạm vũ trụ đầu tiên của Trung Quốc là những nguyên mẫu tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng trạm này dự định sẽ hoạt động trong một thập kỷ hoặc lâu hơn. Trạm Vũ trụ Quốc tế, do Mỹ, Nga và các nước khác cùng phát triển, đang gần kết thúc vòng đời dự kiến vào năm 2024. Điều gì xảy ra sau đó vẫn chưa rõ ràng. NASA đã đề xuất giữ trạm hoạt động trong vài năm nữa; Nga đã thông báo họ có ý định rút quân vào năm 2025. Nếu nhà ga ngừng hoạt động, Trung Quốc có thể là nước duy nhất có trạm vũ trụ trong một thời gian.

Nhà ga Thiên Cung này sẽ có thể chứa 3 phi hành gia cho các nhiệm vụ dài hạn và 6 phi hành gia trong thời gian ngắn hơn. Trung Quốc đã chọn một đội gồm 18 phi hành gia, một số là dân thường (chỉ có 1 người là phụ nữ). Ba người đầu tiên dự kiến sẽ dành 3 tháng trong không gian, vượt qua kỷ lục 33 ngày của các phi hành gia Trung Quốc được thiết lập vào năm 2016.

Hao Chun, Giám đốc Cơ quan Không gian có người lái của Trung Quốc, nói với báo chí rằng các phi hành gia từ các quốc gia khác sẽ được phép đến thăm, theo cơ chế gắn tàu “phù hợp với tiêu chuẩn của Trung Quốc”. Một số phi hành gia nước ngoài đã chuẩn bị học tiếng Quan Thoại.

Chinh phục Sao Hoả

Nhiệm vụ Sao Hỏa đang cố gắng đạt tới những kỳ công mà NASA đã đạt được trong nhiều năm. Tàu Thiên Vấn 1 đã đi đến quỹ đạo xung quanh hành tinh và hiện đã đưa một chiếc tàu lên bề mặt an toàn. Liên Xô là quốc gia đầu tiên đưa tàu lên sao Hỏa vào năm 1971, nhưng vài giây sau khi chạm xuống, tàu đổ bộ ngừng liên lạc, có thể là do bão cát. Nó truyền một hình ảnh không hoàn chỉnh hoặc không thể giải mã được. Kể từ đó, những nỗ lực tiếp cận bề mặt của một số quốc gia khác đã thất bại.

Chỉ có Mỹ đã thành công khi đổ bộ lên sao Hỏa. Trung Quốc đã cố gắng đưa một tàu quỹ đạo lên sao Hỏa vào năm 2011, nhưng tên lửa Nga đang mang nó đã không thể ra khỏi quỹ đạo và cả hai đều bị rơi trở lại Trái đất.

Tàu quỹ đạo Thiên Vấn của Trung Quốc đã khảo sát sao Hỏa và địa điểm hạ cánh, Utopia Planitia, một lưu vực lớn ở bán cầu bắc nơi chiếc Viking 2 của NASA hạ cánh vào năm 1976. Tàu thám hiểm Zhurong theo tên một vị thần lửa, sẽ tiến hành một số thí nghiệm nghiên cứu địa hình, địa chất và khí quyển của hành tinh.

Trung Quốc cho biết có kế hoạch gửi tàu đổ bộ thứ hai lên sao Hỏa vào năm 2028 và cuối cùng là đưa các mẫu từ hành tinh này về Trái Đất. Đó là mục tiêu mà NASA và Cơ quan Vũ trụ châu Âu đang hy vọng sẽ đạt được vào năm 2031. Sứ mệnh của Trung Quốc có thể xảy ra trong thập kỷ này, thiết lập một cuộc đua tiềm năng.

Ngoài sứ mệnh sao Hoả, Trung Quốc đang lên kế hoạch cho sứ mệnh 10 năm để thu thập mẫu vật từ một tiểu hành tinh ngang qua sao chổi. Đồng thời lên quỹ đạo cho Sao Kim và Sao Mộc. Năm 2024, họ có kế hoạch phóng kính thiên văn có quỹ đạo tương tự như Hubble, được phóng lần đầu vào năm 1990.

Hoàng Thanh (Theo New York Times)

Tàu thám hiểm của Trung Quốc hạ cánh xuống sao Hoả

Tàu thám hiểm Zhurong của Trung Quốc đã hạ cánh thành công trên bề mặt của sao Hoả, cơ quan hàng không vũ trụ quốc gia Trung Quốc sáng nay (15/5) cho biết.