Ngày xưa người Hà Nội ở chật chội lắm. Nhà tôi có 8 người ở trong một phòng rộng chừng 30m2, kê mỗi góc một chiếc giường to. Bà nội ngủ riêng một giường. Hai thằng con trai với bố một giường. Ba đứa con gái với mẹ một giường. Nhưng cứ đến giờ ngủ là tôi lẻn sang giường mẹ.

Các em bé hơn được nằm bên cạnh mẹ. Tôi lớn hơn, lại không có tiêu chuẩn nên nằm dưới chân. Ban ngày không sao, cứ tối đến phải chạm vào người mẹ, có hơi mẹ tôi mới ngủ được.

Nằm ở dưới chân, mẹ ý tứ đã đành, mấy đứa em không biết gì, cứ nhè mặt tôi mà đạp. Lắm đêm khi tôi đã ngủ, bố lặng lẽ bế tôi sang giường bố cho rộng. Nhưng hễ tỉnh dậy là tôi lại mò sang giường mẹ. Nhiều đêm mẹ phải trở dậy bế tôi nằm lên trên để mẹ nằm dưới chân.

Mẹ tôi thời trẻ

Tận đến năm học lớp 5, lớp 6 tôi vẫn ngủ với mẹ. Một lần ở trại trẻ nơi sơ tán thấy mẹ bạn khác đến thăm mà mẹ mình không đến như đã hẹn, tôi vừa nhớ mẹ, vừa sốt ruột nên đã đi nhờ xe đạp của một cô đến thăm con, từ nơi sơ tán ở Hà Tây (cũ) chở về Hà Nội. Đến nhà trời tối rồi mà tôi vẫn không thấy mẹ. Bà nội bảo:

- Mẹ cháu hôm nay đi làm đêm. Có cô làm cùng bị ốm nên mẹ cháu phải làm thay. Ba đêm nay rồi.

Tôi nhảy tàu điện xuống tận Cầu Giấy. Mẹ tôi làm cấp dưỡng cho một phân xưởng của nhà máy dệt 8-3. Từ bến tàu vào chỗ mẹ tôi làm phải 3-4 cây số nữa.

Trời thì tối, tôi lại sợ ma nên cứ vừa đi vừa chạy. Thấy tôi, mẹ ngạc nhiên và mừng lắm. Tôi chạy tới ôm chầm lấy mẹ, vừa vui, vừa tủi thân thế nào ấy, nước mắt chảy ròng ròng. Mẹ cũng rưng rưng. Các cô làm cùng thì cười bảo:

- Sau này lấy vợ còn quấn mẹ như thế này không?

Mẹ nấu cho tôi bát mỳ thơm phức, những cọng hành xanh nõn phủ lên trên những sợi mỳ vàng ươm. Cứ nghĩ mỳ "không người lái", nhưng khi tôi đảo đũa từ đáy bát nổi lên những lát thịt ba chỉ thái mỏng, béo mềm.

Chưa bao giờ tôi được ăn bát mỳ ngon và nóng sốt như thế. Ăn xong mẹ bảo tôi vào phòng ngủ. Biết tôi sợ ma. Mẹ nhờ các cô làm giúp rồi đưa tôi vào giường nằm ôm tôi cho tới khi tôi ngủ mới ra làm tiếp.

Lúc tỉnh dậy không thấy mẹ. Tôi tung chăn chạy ra ngoài. Nhìn thấy mẹ trong bộ đồ bảo hộ xanh công nhân đang thái hành, tôi sà đến. Mẹ cười thật tươi. Trong không gian thơm nồng mùi nước dùng, mùi hành tươi, hình ảnh mẹ cười thật ấm áp.

Sau này khi vào bộ đội, nhất là thời kỳ ở chiến trường, cứ nhớ đến mẹ tôi lại nhớ nụ cười hiền hậu của mẹ đêm đó - cái đêm từ nơi sơ tán một thằng bé con đã lặn lội hàng mấy chục cây số về chỉ để hưởng tý hơi ấm từ mẹ.

***

Ngày tôi chuẩn bị đi B, đơn vị đóng quân ở trong các nhà dân tại một làng nhỏ thuộc Văn Điển. Trời hôm đó xám xịt, sũng nước, mưa cứ rả rích cả ngày. Vậy mà mẹ tôi vẫn đội mưa đạp xe kẽo kẹt gần hai chục cây số đến thăm tôi và ở đến tận chiều. Lúc ra về mẹ còn hẹn sáng hôm sau sẽ ra ga Văn Điển để tiễn tôi lên đường.

Tôi và mẹ

Đêm đấy, đơn vị đột ngột hành quân ra Thường Tín và sẽ lên tàu từ ga Thường Tín để vào Nam. Địa điểm xuất quân thay đổi nhưng tôi không có cách nào để báo cho mẹ biết. Chỉ âm thầm tiếc là không được gặp mẹ lần cuối và ngậm ngùi, xót xa nghĩ đến cảnh một mình mẹ vò võ đợi chờ trên sân ga. Đến lúc tàu hú còi chuẩn bị chuyển bánh, tôi nghe một thằng bạn cùng tiểu đội chạy đến gọi:

-Hùng! Mẹ mày đến tìm kìa.

Tôi vội theo nó, băng qua các toa đầy lính đến tận gần cuối tàu. Nhìn xuống lòng đường thấy một mình mẹ tôi hớt hải dắt xe đạp, vừa đi vừa ngóng lên các toa tàu và gọi tên tôi. Đúng lúc tàu bắt đầu rùng rùng chuyển bánh. Tôi nhảy từ sàn tàu xuống lòng đường ôm chầm lấy mẹ. Mẹ xiết lấy tôi, oà khóc:

- Ôi con đây rồi. Mẹ đến ga Văn Điển mới biết con đi từ đây. Đạp vội đạp vàng cứ nghĩ không còn được gặp con nữa. Mẹ hổn hển nói.

Thời tiết sau Tết se se lạnh mà hai bên thái dương mẹ mồ hôi chảy đầm. Rồi mẹ vội vàng lấy từ trong chiếc làn treo ở ghi đông xe đạp ra một gói bọc giấy báo dúi vào tay tôi. Tôi chỉ kịp xiết chặt mẹ trong vòng tay rồi nhảy lên con tàu đang từ từ chuyển bánh.

Nhìn xuống, thấy mẹ vừa lấy ống tay áo quệt nước mắt, vừa cầm cái nón trên tay, giơ lên cao, vẫy vẫy. Hình như mẹ còn cố nói với tôi điều gì, nhưng tiếng động của cả đoàn tàu khiến tôi không thể nghe được.

Chiếc nón trắng của mẹ tôi, của bao người đi trên đường, cả những cánh tay cứ vẫy mãi, vẫy mãi cho đến khi đoàn tàu xa khuất.

Về đến toa của mình tôi mở gói giấy báo mẹ đưa. Sau lớp báo, lớp lá chuối xanh nõn là nửa con gà vàng ươm ấp lên một vầng xôi trắng còn nóng hổi, thơm phức. Đấy là món tôi thích ăn nhất. Nhưng sao lúc đó nước mắt tôi cứ ứa ra. Nhìn quanh, mấy thằng bạn cũng thế. Gói xôi phải cất đi cho đến tận ga Thanh Hoá mới bị bọn cùng tiểu đội lôi ra đánh chén.

Trong những ngày hành quân gian khổ thiếu ăn ở Trường Sơn hay trong những đêm đói quay đói quắt nằm trong xà lim của địch chờ chết, mùi thơm từ gói xôi của mẹ cứ lẩn quất quanh tôi, thơm cả trong giấc ngủ.

Hùng Lý

Kỳ 1: Tình và tiền từ bài học của bố

Không thấy bà bán rau quay lại, tôi lo lắng hỏi bố: Có khi nào bà ấy bị làm sao nên không trở về được không? Bố tôi thản nhiên: Bà ấy chẳng bị làm sao đâu con trai ạ. Đồng tiền to quá làm bà ấy mờ mắt thôi.